Читать книгу Тыын былдьаһыгар онлайн
Уол хамсаабытын көрөн, Хабараан сүүрэн кэлбит. Үөрэн уол сирэйин салаабыт уонна барыахха диирдии, сонун тэллэҕиттэн тардыбыт. Уол ыты батыспыт. Ыта күөлгэ чугаһаат, үрэн тоҕо барбыт. Арай сүүрэн тиийэн көрбүтэ, туох эрэ көхсө күрдүргүүр эбит. Аны адьырҕа буолуо диэн сирдиргии, салла санаабыт. Аҕылаан ачыкыта көлөһүннүрбүтүн ырбаахытын тэллэҕинэн соппут, саатын бэлэм туппут. Хабарааҥҥа эрэнэн, адьырҕа даҕаны буоллаҕына киирсэр санаалаах эбит. Хата, кини үөрүөх быатыгар, ойуур быыһынан тайах барыс гыммыт. Уол уһуну-киэҥи толкуйдуу барбакка ытан саайбыт. Тайаҕа мэлис… Уол сыыһа тутуннум дии саныы турдаҕына, тайаҕа эмиэ көстүбүтүгэр ытан ылбыт. Тиийэн тайаҕын астаабыт уонна ытын аһаппыт. Төннөн истэҕинэ, ыта кэлэн эмиэ сонуттан тардыбыт. «Бу ыт туох буолан киһини ыҥырдаҕай» диэн саныы-саныы батыһан тиийэн көрбүтэ, өссө биир тайах сытар эбит. Ол тайаҕы астаан, дьонугар үөрэн-көтөн кэлбит. Хабараан күөл кытыытыгар ыҥаахтаах тыһы тайах турбуттарын эрдэ билэн, сирдээн илдьэ барбыт. Уол маҥнай ийэтин охторбут, онтон оҕотун. Эдэр киһи улахан тыһы тайаҕы ыҥаахтан араарбата сөп. Күһүн ыҥаах ийэтин саҕа буолар, омос көрөн киһи билбэт.
* * *Биирдэ ыттар тыатааҕыны арҕахха үрбүттэр. Ууларыгар-хаардарыгар киирэн, икки уохтаах ыт оҕото дьиэҕэ киирэ-киирэ тахсыбыттар. Адьырҕа арҕах түгэҕэр кырыктаахтык ырдьыгыныыр эбит. Эдэр ыттар уох-кылын бөҕөлөрө буоллахтара, синньигэс бииллэригэр диэри дьиэҕэ киирэн, сүтэ-сүтэ күөрэйбиттэр. Хабараан маҥнай саҥата суох көрөн турбут, онтон ыттары тииһинэн сабырҕахтарыттан ылан, утуу-субуу ыраах элитэлээбит. Бэйэтэ тэйиччи туран, ыксаабакка, өр буола-буола үрэн лоҥкунаппыт. Дьоно эдэр уохтаах ыттары ыспытын көрөн соһуйбуттар, онтон былырыын бэйэтин адьырҕа арҕахха соспутун өйдөөбүттэр. Уруккуну умнубат эбит диэн саллыбыттар. Өссө Хабараан бэҕэһээ үрэҕи куулатынан барбыт буоллаҕына, сарсыныгар үрэх халдьаайытынан барарын сөхпүттэр.
Биирдэ аҕам Уйбаанныын күнү быһа хааман баран киэһэлик үүтээннэригэр төннөн истэхтэринэ, ыттар тайаҕы үрэн баргыйбыттар. Чиккэ Уйбаан: «Дьөгүөр, ыттар баҕар мүччү тутуохтара, онон үрэххэ киирэн тоһуй», – диэбит.