Читать книгу Мифы и легенды Севера = Хоту дойду үһүйээннэрэ уонна номохторо онлайн

– Көр эрэ, мин суору албыннаатым. Миигин кырдьыктыы кэргэн тахсыбыт дии санаата. Эргэ илими таба тириитэ диэн ылынна.

Онуоха кыыһа эппит:

– Тоҕо албынныыгыный? Үчүгэйинэн көрдөһүөххүнүй.

Саһыл кыыһырбыттыы хоруйдаабыт:

– Үөрэтимэ эн миигин, оччотугар аһа суох хаалларыам!

Кыыһа саҥата суох барбыт. Оттон ийэтэ сымыыт сиэн баран, эт буһаран барбыт.

Суор судургутук таба тириилэнэн хаалбытыттан олус үөрбүт, астыммыт. Арай дьиэ үрдүттэн ороҥҥо туох эрэ таммалаабыт.

– Тугуй бу? – ойоҕо саҥа аллайбыт.

Суор хоруйдаабыт:

– Баҕар, саһыл суолга тириини инчэтэн кэбиспитэ буолуо.

Ити кэмҥэ уоллара кэлбит. Киниэхэ тирии туһунан кэпсээбиттэр. Онуоха уол көрдөспүт:

– Дьэ баайгытын көрдөрүҥ эрэ.

Ийэлэрэ куулу ылан сүөрбүт. Илими хостоон таһаарбыт, ол онтон олуһун соһуйбут.

– Көрүҥ эрэ, туох да суох! Инчэҕэй эргэ илим эрэ баар.

Суор кыыһырбыт уонна дьаһайбыт:

– Илими куулу кытта хоспох ааныгар ыйаан кэбиһиҥ. Бүгүн саһыл, арааһа, эмиэ кэлэрэ буолуо. Хоспоххо ас ыла бэйэтэ бардын. Илиитин куулга уктаҕына, баайан кэбиһээриҥ. Хапкаан курдук буолуоҕа.

Кырдьык, сотору буолан баран, саһыл эмиэ кэлбит. Суор кыыһа ийэтигэр эппит:

– Көр эрэ, албынчык эмиэ кэллэ.

Саһыл албын тылынан ньуолбардык кэпсиир:

– Бу биһиги кэргэмминиин эмиэ кэллибит, тирии аҕаллыбыт. Таҥастаммыт, үчүгэй тириилэр.

Суор ойоҕо ыалдьыбыта буолан кубулуммут уонна эппит:

– Айа, бүгүн эмискэ төбөм ыарыйда, сатаан хаампаппын. Бу эмиэ эһиги кэллигит дуо?

Онуоха саһыл эппит:

– Оннук, биһиги өр буолуохпут суоҕа, ыксыыбыт. Көрсүөххэ диэри!

Саһыл хоспоххо уоран киирэн, илиитин куулга укпут. Онуоха илиитэ куулга иҥнэн хаалбыт. Илиитин босхолуу сатаабыт. Саһыл куотуон баҕарбыт даҕаны, илимҥэ иилистэн хаалбыт. Ыксаан хаһыытаабыт:

– Уой, миигин хайыыгытый?

Суор эппит:

– Хайаабаппыт даҕаны. Эн бэйэҥ бэйэҕэр куһаҕаны оҥордуҥ. Тоҕо биһигини албыннаабыккыный? Тоҕо тирии оннугар эргэ илими биэрбиккиний? Тоҕо дьон хоспоҕуттан уораҕыный?

Саһыл ытыы-ытыы «ыытыҥ» диэн көрдөспүт. Ыыппатахтар. Саһылы албын уонна уоруйах диэн күлүү-элэк оҥостубуттар. Тиһэҕэр саһыл эргэ илими алдьатан, таһырдьа ойбут. Оттон илиитигэр куул баалла сылдьыбыт. Бу курдук дьиэтигэр диэри сүүрэн тиийбит.