Читать книгу Мифы и легенды Севера = Хоту дойду үһүйээннэрэ уонна номохторо онлайн

Көтөрдөр тойонноро тойон көтөр3 мустубут кустарга, хаастарга, кубаларга, онтон да атын көтөрдөргө сымыыт үллэрбит.

Куба, көтөрдөртөн саамай улаханнара, уочаракка бастакы турбут.

Тойон көтөр эппит:

– Бу кубаҕа икки сымыыт сөп буолуо, кэлэн ыл!

Куба эрэйдээх мыыммыт быһыынан баһын санньыччы туттан тиийэн тойон көтөргө:

– Маҥай эрэ дуо? – диэбит.

– Ирээтиҥ итиччэ. Бүттэ! – диэбит тойон көтөр.

Иккис уочарат куоҕаска түбэспит.

– Бу куоҕас Киристиэһи ороспуойдарга этэн биэрбитин иһин, икки сымыыт4.

Куоҕас кубатааҕар эбии киҥэ-наара алдьанан, ойон туран хаһыытаабыт:

– Итиччэ эрэ дуо? Ити эрэ дуо? Оччоҕо мин өллүм!

– Ирээтиҥ итиччэ. Бүттэ! – хоруйдаабыт тойон көтөр.

Үһүс уочарат курупааскыга түбэспит.

– Бу курупааскы – саамай үчүгэй көтөрүм. Кини тыйыс тымныы дойдулаах, онон киниэхэ уон икки сымыыты биэрэбин. Кэлэн ыл! – диэбит.

Онуоха курупааскы үөрэн хараҕа уоттаммыт, итиэннэ иҥнэн охтон түһэ-түһэ, тиэтэйэ-саарайа тиийэн сымыыттарын ылбыт.

Куоҕас курупааскы кинитээҕэр үгүс сымыыты ылбытыттан кыһыйан-кыыһыран, абаран-сатаран, өрө күүдэпчилэнэ түспүт. Ойон туран, охтоох алаҥаатын сулбу таһыйан таһааран, айдаан бөҕөнү тардыбыт:

– Сэрэниҥ, сиэхситтэр! Тоҕо миигин атаҕастыыгыт? Оччотугар ким кыайбыт – элбэх, ким хотторбут аҕыйах сымыыты ыллын! – диэбит да, көтөрдөр түмсүбүт сирдэрин ортотун туһаайан, оҕун тардан кэбиспит.

Оноҕос куһуурбутунан тиийэн, тойон көтөр дабыдалын быыһыгар хорос гына түспүт.

Тойон көтөр хаһыытаабыт:

– Айа! Ким ытта, тутан биэриҥ кинини!

Мустубут көтөрдөр айманан, көтүөлээн барбыттар. Куоҕас тыастаахтык өрө көтөн тахсан, бэрт түргэнник ытан эрдэҕинэ, ким эрэ оноҕоһо тиийэн, өттүгүн уҥуоҕун тобулу түспүт. Куоҕас эрэйдээх хаһыытаабытынан сиргэ түспүт. Көтөрдөр куоҕаһы тойон көтөргө илдьибиттэр.

Тойон көтөр:

– Иирдиҥ дуо, баҕайы?! Аны итинник быһыыланыаҥ дуо? – дии-дии, кырбаан барбыт.

Онтон ыла куоҕас икки сымыыттаах уонна үйэ-саас тухары токур атахтаах, сиргэ хаампат, уу көтөрө буолбута үһү диэн кэпсииллэр.

Как-то у одной семьи заночевал гость. В семье была женщина, родившая три дня тому назад. Гость не знал, кто у нее родился: мальчик или девочка. Он шел на золотые прииски5. На ночь гость устроился на лавке, находящейся около входа.