Читать книгу Си Цзиньпин: классикалык цитаталар жана сюжеттер. Экинчи китеп онлайн
ОРИГИНАЛ
Лао-цзы айткан: «Мамлекетти башкарууда белгилүү бир тартип бар, анын негизи элге пайда алып келүүдө. Аткаруу бийлигинин жана элге билим берүүнүн да белгилүү бир тартиби бар, анын негизин башкаруучунун жарлыктарынын аткарылышы түзөт. Элге жакшылык алып келсең, анда байыркы мыйзамдар менен башкаруунун кереги жок. Эгерде бардык иштер толук жана кылдаттык менен аткарылса, анда эски эрежелерди сактоонун кереги жок. Демек, акылмандар заманга жараша мыйзамдарды, каада-салттарга жараша ырым-жырымдарды өзгөртүшөт. Алардын кийимдери, механизмдери колдонууга оңой. Алардын мыйзамдары жана токтомдору себептүү. Демек, байыркы институттарды өзгөртүүдөн баш тартуу толук туура эмес, ал эми эски эрежелерди сактоо толук жетиштүү эмес.
Вэн-цзы, трактат «Вен-цзы», «Шан и» («Эң жогорку чындык») бөлүмү, Согушуп жаткан мамлекеттердин доору
КОММЕНТАРИЙ
«Вэнь-цзы» трактаты ойчул Вэнь-цзы тарабынан Согушуп жаткан мамлекеттердин доорунда түзүлгөн жана жогорудагы сөз цитата катары «Шан и» («Эң жогорку чындык») бөлүмүндө камтылган трактаттын авторунун анын насаатчысы Лао-цзынын сөздөрүнүн жазуусу болуп саналат.
«Бийликте белгилүү бир тартип бар, анын негизи элге пайда алып келүү» деген сөз бийлик жалпы кабыл алынган нормаларды сакташы керек, ал эми бардык нерсенин негизи элге пайдалуу болушу керек дегенди билдирет.
«Вэнь-цзынен» 300 жылдан ашык убакыт өткөндөн кийин түзүлгөн «Хуайнань-цзы» трактатынын текстинде мааниси боюнча окшош билдирүү келтирилген: «Ошондуктан кемчиликсиз акылман адамдар өз күчү менен ырым-жырымдарды жана салтанаттуу музыканы орнотушкан, жана байыркы ырым-жырымдардын жана салтанаттуу музыканын бийлигине кирген эмес. Мамлекетти башкарууда белгилүү бир тартип бар, анын негизи элге пайда алып келүүдө. Аткаруу бийлигинин жана элге билим берүүнүн да белгилүү бир тартиби бар, анын негизин башкаруучунун мыйзамдарын ишке ашыруу түзөт. Элге жакшылык алып келсең, анда байыркы мыйзамдар менен башкаруунун кереги жок. Эгерде бардыгы толук жана кылдаттык менен аткарылса, анда эски эрежелерди сактоонун кереги жок».